Dzień obrad rozpoczął Pan Stanisław Małachowski, Marszałek Sejmu, nakreślając cele i zadania przed Izby Parlamentu.

Mowa Marszałka na stronie 89-89v.

Światło Izby:

Książę Kazimierz Sapieha, marszałek konfederacji litewsko-białoruskiej wygłosił przemówienie:

Ze smutkiem zauważyłem blokadę wprowadzenia ustaw, które miały przynieść szczęście krajowi. Ale bez sensu byłoby pisanie praw, gdyby ich egzekucja była niemożliwa. Powstało prawo zakładające zaciąg Kawalerii Narodowej dla Litwy-Białorusi, lecz jego egzekucja jest niemożliwa z powodu przerywanego trybu obrad Komisji Skarbowej Litwy. Zdrowie Księcia Stanisława Poniatowskiego, ministra skarbu Litwy-Białorusi nie pozwoliło mu być tu obecnym i wyjaśnić trudności w egzekucji tego prawa, nic więc zadanie mnie poprosił, aby przedstawić etap w uchwaleniu i prosić Parlament o uproszczenie egzekucji ustanowionego prawa. Proponuję, aby komisarze skarbowi Litwy-Białorusi zasiadali ciągle i mieli prawo podejmowania decyzji, które do tej pory bez kadencji nie były dozwolone. Dlatego zwracam się do Panów Stanów, aby projekt w tej sprawie został przeczytany, co może być zrobione jutro.

Dokument przeczytał Pan Jan Ancuta, sekretarz konfederacji litewskiej.

Pan Mateusz Butrymowicz dołączył się do dyskusji:

Z listu Księcia Lubeckiego, marszałka powiatu pińskiego, w imieniu obywateli napisanego, donosi, że schwytano w ich okolicy markietanów, którzy kryli noże wśród towarów - schwytano jednego, który skupował amunicję do strzelby, nosząc przy tym kosztowną odzież i płacąc bez targu kwotę podaną przez kupca, a odmawiał przyznania się do jakichkolwiek działań. Znaleziono przy nim setki czerwonych złotych o jednakowym stemplu, poza pieniędzmi skonfiskowanymi kilkunastu szlachcicom dyzunitom, którzy dzielili Polaków od Żydów - w czasie nabożeństwa czytane miało być pismo, które miało pochodzić od cesarzowej rosyjskiej; dokument był tak oburzający, że wielu opuściło kościół. Po nabożeństwie zachęcano do wejścia do klasztoru, gdzie prawdopodobnie przedstawiono broń. Dywunici przyznali, że na spowiedzi byli zachęcani przez duchownych do buntu i przysięgi lojalności wobec nich. Te wydarzenia łączą się z wnioskiem o wzmożenie komend wojskowych, sądownictwa i kary - rewizji monasterów, egzaminów mnichów i duchownych. Również dziękuję Królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i Księciu Kazimierzowi Sapieże oraz Panu Ludwikowi Tyszkiewiczowi za podjęte działania względem buntów na litewsko-białoruskiej prowincji. Proszę też o przeniesienie Komendy z Brygady Pińskiej, która została przekazana Panu Józefowi Judyckiemu, z powrotem do Pińska. Śmierć Wyleżyńskich, mimo że skierowana przeciwko służącym, ocaliła tysiące ludzi, bo ożywiła czujność i postrach wśród buntowników. W innym przypadku mogłoby to skończyć się masakrą zmuszającą do użycia wojska rosyjskiego dla uspokojenia, co dobrze znamy z historii.

Wnosi Pan Michał Radziszewski, poseł ze Staroduba.

Lit:

oddaje projekt do Laski i prosi o czytanie przez Pana Jana Ancutę, sekretarza konfederacji litewskiej.

Tytuł projektu: „Rozporządzenie Duchowieństwa Dyzunitów”.

Następnie Pan Stanisław Małachowski rozpoczął czytanie Projektu Podatkowego.

Pan Stanisław Potocki, poseł z Lublina dołączył się do dyskusji, pytał o doniesienia, że niektórzy duchowni kamienieccy, nie tyko zrezygnowali z przysięgi, lecz wykonali ją w obecności obcej władzy. Jeśli to prawda, krok ten powinien zostać surowo ukarany; jeśli nie, to insynuacje nie powinny prowadzić do kar. Dlatego prosi o wyjaśnienie tej sytuacji.

Pan Wojciech Suchodolski, poseł z Chełma zwraca uwagę, że środki ochrony kraju powinny być elastyczne i różnorodne, nie zawsze surowe. W związku z tym wnioskuje, aby Pan Stanisław Małachowski, marszałek Sejmu, wydał uniwersał wzywając poddanych do deklaracji o próbach podburzenia do buntu i zapewnił o wolności od kary w przypadku wyznania.

Pan Stanisław Małachowski, marszałek Sejmu zgadza się na to, podkreślając wagę ludzkości i przezorności. Zakończenie posiedzenia toczyło się nadal z rozpatrywaniem kwestii kalendarza i wyznaczania świąt.

Sesja została zawieszona na dzień następny, zgodnie z zarządzeniem Marszałka.

reszta nie dotyczy

Głos Pana Mateusza Butrymowicza, podstarosty i posła z Pińska, wygłoszony na sesji sejmowej 11 maja 1789 roku.

Panie Prezydencie, Szanowne Izby,

Z ogromnym żalem muszę wspomnieć o zagrożeniach dla naszego kraju, które mogą wynikać z różnorodnych działań buntowniczych. Z dokładnych raportów, które otrzymałem od obywateli regionu Pińsk oraz od Księcia Lubeckiego, wynika, że nasz obszar jest pogrążony w spiskach i zamachach, które wymagają natychmiastowej interwencji rządowej. Jestem wdzięczny Prezydentowi i Posłom za podjęte do tej pory działania, jednak musimy być nieustannie czujni i przygotowani na każdą ewentualność.

Zalecam stworzenie specjalnych komisji, które skutecznie poradzą sobie z bieżącymi problemami, a także wnioskuję o zwiększenie obecności sił militarnych w naszym regionie, zwłaszcza w obszarach przygranicznych.

Chciałbym również wyrazić podziękowanie za przywrócenie komendy na teren powiatu pińskiego, co w znacznym stopniu przyczyniło się do naszego bezpieczeństwa. Ponadto, w związku z nawoływaniami dyzunitów do buntu, proszę o przeprowadzenie szczegółowej rewizji klasztorów i cerkwi oraz o egzaminowanie duchownych w celu wykrycia ewentualnych spisków.

Na koniec pragnę wyrazić swoje zaniepokojenie w sprawie świąt kościelnych i kalendarza, które zdają się wpływać na obecną sytuację społeczną. Apeluję do Izby o wprowadzenie zmian, które pozwolą na większą harmonię pomiędzy różnymi grupami religijnymi i jednocześnie wzmocnią naszą wewnętrzną stabilność jako narodu.

Dziękuję za uwagę i życzę Izbie owocnych obrad.

Ignacy Wybranowski, poseł z Lublina:

11 maja 1789.

Podczas zajmowania się projektem podatkowania ubogiejszej szlachty na dzisiejszej sesji sejmowej, chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że wielu naszych biedniejszych obywateli znajduje się w skrajnie trudnym położeniu finansowym. Wyzwanie, przed którym stoimy obecnie, polega na znalezieniu równowagi między pilną potrzebą wsparcia naszego kraju a udzielaniem pomocy tym, którzy nie są w stanie przyczynić się do tego wsparcia tak, jak inni, bardziej zamożni obywatele.

Wysokie Izby, nie możemy pozwolić, by biedniejsi członkowie naszej społeczności byli narażeni na jeszcze większą biedę i rozpacz. Jako poseł reprezentujący interesy Lublina i okolicznych terenów, wzywam Państwa do zapewnienia, że każdy obywatel zostanie potraktowany z godnością i równością.

Druk w Drukarni uprzywilejowanej Michała Grölla, Księgarza Nadwornej JKM.

Tematy: Doskonalenie systemu egzekucji prawa; Problemy z obrotem i skupowaniem amunicji; Buntownicy i działania prowokacyjne; Rewizja monasterów i egzaminacja duchownych; Konieczność dotrzymania komend wojskowych na miejscu; Zalecenia dotyczące szlachty ubogiej; Wolność szlachty a obowiązki podatkowe; Zaburzenia religijne i sekciarstwo; Integracja kalendarza liturgicznego; Ochrona folwarków i gospodarstw szlacheckich;